Trong xã hội có rất nhiều mối quan hệ giữa cá nhân, trong đó quan hệ giữa thầy thuốc bệnh nhân là mối quan hệ khá đặc biệt và chịu ảnh hưởng nhiều yếu tố như văn hoá, môi trường làm việc… thời xưa, trong nhiều nền văn hoá khác nhau, người thầy thuốc thường vẫn được tôn trọng và nghề y được xem là nghề cao quý, là công việc cứu nhân độ thế. Bệnh nhân do đó thường kính nể và tuân thủ những điều thầy thuốc dặn dò.
Nghề y là một nghề đặc biệt. Chỉ riêng điểm thi tuyển luôn ở mức cao, cho thấy những đòi hỏi khắt khe của nghề đối với những ai muốn khoác lên mình chiếc áo blu. Không một trường đại học nào mà sinh viên khi nhận bằng tốt nghiệp phải tuyên thệ lời thề đạo đức nghề nghiệp như Trường Y. Chiếc áo blu trắng tinh khẳng định giá trị của một vị trí, vai trò quan trọng, một quyền lực nghề nghiệp, một mặt đem đến cho cán bộ y tế sự tự tin - điều cần thiết trong quan hệ với bệnh nhân, nhưng mặt khác cũng đã có sự lạm dụng ưu thế đó để trục lợi, để kiếm chác, đánh mất lương tâm.
Chúng ta ai cũng biết lời nói và thái độ của người thầy thuốc có tác động rất lớn đến nhận thức của người bệnh. Một lời nói hay một cử chỉ nhỏ của người thầy thuốc có thể làm cho bệnh nhân khỏi bệnh hay cũng có thể làm bệnh trở nên nặng thêm, thậm chí làm cho một người không có cũng trở thành có bệnh.
Trong nhiều trường hợp chữa trị cái đau hoặc có hiệu quả hoặc tự nó lành, nhưng người bệnh lại trải qua những nỗi khổ tâm nhiều khi nghiêm trọng. Thêm vào, trong nhiều trường hợp, yếu tố tâm lý xã hội lại có một tác động sâu tắc đến sức khoẻ và nhiều khi trực tiếp gây bệnh hay có một tác động tích cực hay tiêu cực trong quá trình lành bệnh, phục hồi sức khoẻ. Người thầy thuốc hay nói đúng hơn tập thể những người chăm lo sức khoẻ cho người khác nếu có một số kiến thức cơ bản về xã hội về tâm lý liên quan đến sức khoẻ để không chỉ có dùng thuốc men, phẫu thuật, vật lý trị liệu chữa trị ca bệnh mà còn phải biết vận dụng nhiều biện pháp tâm lý xã hội trong việc chẩn đoán và giúp đỡ người bệnh. Đứng trước một người bệnh vừa phải chữa vừa phải chăm. Chăm là chăm sóc con người, nhiều khi cùng chữa bệnh như nhau nhưng chăm sóc thì lại khác nhau vì đây là chăm sóc những con người cụ thể. Mỗi người có một cuộc sống riêng, những mối tâm tư riêng ở đây không còn chỉ mối quan hệ tay đôi giữa người thầy thuốc và bệnh nhân mà là quan hệ với tất cả các cán bộ nhân viên y tế.
Những vấn đề tâm lý đều được đặt ra trong suốt cuộc đời của một con người từ lúc còn nằm trong bụng mẹ đến lúc tuổi già, nghĩa là y học không khoanh lại trong một chuyên khoa nào mà phải là một bộ phận hữu cơ của tất cả  các chuyên khoa. Tâm lý học không chỉ đóng khung trong khoa tâm thần mà là hệ thống kiến thức và nghiệp vụ và bất kỳ chuyên khoa nào cũng cần biết vận dụng với sự tiến triển của xã hội, với những tiến bộ của khoa học kỹ thuật. Nhiều vấn đề tâm lý liên quan tới sức khoẻ được đặt ra, đòi hỏi các cách giải quyết thích đáng. Nếu cán bộ y tế không được trang bị kiến thức nghiệp vụ về mặt này thì sẽ bị động trước những sự cố không hiểu được.