Sáng 16/7, Bộ Y tế tổ chức Hội nghị giao ban trực tuyến phòng chống dịch COVID-19 với 63 tỉnh, thành phố. Cuộc họp nhằm đánh giá, rà soát những kịch bản phòng dịch trong thời gian qua, đặc biệt là chuẩn bị cho tình hình dịch phức tạp hơn.

Tính từ 27/4 tới sáng nay, số lượng ca mắc mới ghi nhận trong nước là 38.726 ca tại 58 tỉnh, thành phố, trong đó có 6.914 bệnh nhân đã được công bố khỏi bệnh. Riêng TP HCM có gần 22.000 ca bệnh. 

Ảnh: Trần Minh

Chu kỳ lây nhiễm hiện nay chỉ còn 2 ngày, không phải 5 ngày như trước đây

Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long cho biết các địa phương, đặc biệt là TP HCM, các tỉnh Đông Nam bộ, Tây Nam bộ, đang đối mặt với sự bùng phát rất phức tạp, có thể gia tăng nhiều trường hợp mắc và tử vong trong thời gian tới.

Bộ trưởng nhận định, đợt dịch này sẽ kéo dài hơn so với các đợt dịch trước, gây tác động trên diện rộng, ảnh hưởng nghiêm trọng tới đời sống, phát triển KT-XH, nhất là các tỉnh miền Nam.

Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long. Ảnh: Trần Minh

Bộ Y tế đã thành lập Bộ phận thường trực chính đặt ở TP HCM, 7 bộ phận thường trực còn lại của Bộ đặt ở các tỉnh có diễn biến phức tạp, cùng địa phương chỉ đạo sát sao phòng chống dịch. Bộ cũng liên tục rà soát lại các chỉ dẫn chuyên môn, các vấn đề kỹ thuật, chỉ đạo các địa phương trong đối phố trong tình huống dịch lan rộng.

GS.TS Nguyễn Thanh Long thông tin, biến chủng Delta có lây lan nhanh, tốc độ tấn công tăng gấp 2-3 lần so với trước, do tốc độ bám dính đối với tế bào vật chủ, khả năng nhân lên nhanh với số lượng lớn trong tế bào dẫn đến việc phá huỷ tế bào, phát tán mầm bệnh ra môi trường xung quanh trong thời gian ngắn.

"Chu kỳ lây nhiễm hiện nay chỉ còn 2 ngày chứ không phải 5 ngày như trước đây tính toán" – GS.TS Nguyễn Thanh Long nhấn mạnh.

Tình hình dịch tiếp tục gia tăng, kéo dài, phức tạp, nhất là phía Nam

Dù đã có các biện pháp quyết liệt, cố gắng nhưng Bộ trưởng đánh giá "chưa được như mong muốn, đòi hỏi sự cố gắng hơn". Người đứng đầu ngành Y tế tiên lượng tình hình dịch tiếp tục gia tăng, kéo dài, phức tạp nhất là các tỉnh phía Nam.

Ông cũng cho rằng, tại một số địa phương dù đã triển khai Chỉ thị 16 nhưng chưa đầy đủ, nghiêm túc, chưa quyết liệt, nhiều khi còn chần chừ, nấn ná. Có nơi vẫn có tình trạng đi lại nhộn nhịp, chợ vẫn họp đông…

Một số khu công nghiệp chưa thực hiện nghiêm túc hướng dẫn của Bộ Y tế. Có địa phương chưa tập trung, chưa kiểm tra, giám sát chặt, chưa thực hiện xét nghiệm tầm soát trên diện rộng.

"Đặc biệt, tâm thế chuẩn bị cho tình huống dịch lan rộng, kéo dài, phức tạp, chúng ta một số nơi còn lần chần. Một số nơi dù quan điểm của Bộ Chính trị, Ban Bí thư đưa ra quan điểm "4 tại chỗ" nhưng vẫn trông chờ, ỉ lại, ngại mua sắm…" - Bộ trưởng Bộ Y tế nói.

Thay đổi chiến lược xét nghiệm tại vùng nguy cơ cao

Trước bối cảnh tình hình dịch phức tap, lan rộng, số ca mắc tăng rất nhanh, Bộ Y tế đã có một số thay đổi cơ bản trong cách ly như Giảm thời gian cách ly tập trung xuống còn 14 ngày; Thí điểm cách ly F1 tại nhà. Theo đó, Bộ Y tế đề nghị các tỉnh, thành có thể áp dụng theo hướng dẫn nếu đảm bảo đủ tiêu chí, chuẩn và điều kiện.

Cuộc họp được kết nối điểm cầu Bộ Y tế tới gần 130 điểm cầu tại các địa phương. Ảnh: Trần Minh

Ngoài ra, Bộ Y tế cũng thay đổi chiến lược về xét nghiệm tại các vùng có nguy cơ cao. Theo đó, trước đây thực hiện Realtime RT-PCR là chính, nay thực hiện test nhanh là chính. Điều này giúp giảm thời gian, tối ưu hoá xét nghiệm, trả kết quả nhanh để nhanh chóng tách được F0 ra khỏi cộng đồng.

Điều này đã được chứng minh qua thực tiễn ở TP HCM, độ nhạy, độ đặc hiệu của test nhanh gần tương đương với xét nghiệm RT-PCR mẫu đơn.

"Với tốc độ lây lan nhanh của biến chủng, trong đợt dịch này, chỉ 1 người trong nhà nhiễm là hầu như các thành viên trong gia đình nhiễm" – Bộ trưởng phân tích.

Để đảm bảo tiết kiệm và đẩy tốc độ trong sử dụng test nhanh, Bộ Y tế chính thức cho phép gộp mẫu trong test nhanh ở những nơi có tỷ lệ lây nhiễm cao. Bộ Y tế cho phép các địa phương có thể gộp mẫu 3, 5 trong 1 lần test nhanh, tuỳ vào điều kiện, kỹ thuật lấy mẫu.

Bộ trưởng nhấn mạnh đây là sự thay đổi rất căn bản, quan trọng trong xét nghiệm. Chúng ta cách ly những vùng lõi, phong toả, vùng nguy cơ rất cao; Thực hiện test nhanh 3 -5 ngày/lần, khi phát hiện ca nghi nhiễm là lấy mẫu làm ngay RT-PCR khẳng định. Mục tiêu của chiến lược này là làm sao trả kết quả xét nghiệm càng nhanh càng tốt để giảm tốc độ lây nhiễm với cộng đồng.

"Hiện TP HCM và một số địa phương đang thực hiện tốt điều này. Nhưng việc khẳng định ca dương tính vẫn phải dùng RT- PCR" – Bộ trưởng khuyến nghị và nhấn mạnh với vùng nguy cơ cao không nên gộp mẫu nhiều (chỉ nên gộp 5), lý do là nếu phát hiện dương tính vẫn phải quay lại lấy mẫu đơn để xét nghiệm, rất mất thời gian.

Không trông chờ, ỷ lại Trung ương

Một vấn đề quan trọng được người đứng đầu Bộ Y tế nhấn mạnh với các địa phương về quan điểm "4 tại chỗ", phải chuẩn bị, kiểm tra lại năng lực các phòng xét nghiệm.

"Bộ Y tế thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ sẽ cấp thêm máy móc, sinh phẩm trong thời gian trước mắt, nhưng các địa phương không được bị động, trông chờ vào Trung ương" – ông đặc biệt lưu ý.