VAI TRÒ GIA ĐÌNH VỚI NGƯỜI CAO TUỔI

Đặc điểm tâm lý người cao tuổi và vai trò gia đình, cộng đồng đối với cuộc sống của người cao tuổi 1. Muốn làm tốt trách nhiệm đó, chúng ta cần chú ý đến vài đặc điểm tâm lý của người cao tuổi. Đặc điểm tâm lý nổi bật của người cao tuổi là nuối tiếc tuổi trẻ, hay hoài cổ. Họ thường nhắc đến quá khứ nhiều hơn hiện tại, rất tự hào về kinh nghiệm sống đã qua của mình. Họ nhạy bén với cái mới, cái hiện đại, với sự biến động của lịch sử các sự kiện diễn ra hàng ngày. Nhiều cán bộ viên chức sau khi về nghỉ hưu, từ chỗ hết sức bận rộn với công việc nay lại rỗi rãi, không có việc gì làm, bị hụt hẫng, đồng thời lại thấy mình mất vị trí, quyền lực trong xã hội. Họ cảm thấy không còn được kính nể, trọng vọng như trước đây, từ đó nảy sinh stress tâm lý. Cùng với sự suy giảm về sức khoẻ, người cao tuổi suy nghĩ mình trở thành người thừa đối với gia đình và xã hội, mình không còn vai trò hữu ích nữa, không ai cần mình nữa. Vì vậy họ cảm thấy bị bỏ rơi, cô đơn, nên sinh tủi phận, buồn bã.
VAI TRÒ GIA ĐÌNH VỚI NGƯỜI CAO TUỔI

Người xưa thường có câu “Một già một trẻ bằng nhau” xét về cơ thể, cái yếu ớt của người già tương tự như sự yếu ớt của một em bé. Tuy nhiên, ở trẻ sự yếu ớt kia đang từ từ được củng cố và phát triển theo thời gian. Ngược lại, sự yếu của người già lại từ từ đi xuống cho đến khi sức khỏe không cho phép họ làm việc được nữa. Và câu nói trên tương đối đúng về mối tương quan thể lý và phát triển của một đời người. Vậy bao nhiêu tuổi được coi là già? Theo các nhà sinh vật học và nhân chủng học tuổi thọ mà con người ngày nay mong đạt tới là khoảng 120 tuổi. Như vậy nếu chia đều tuổi thọ ở mức 120 thì khi một người bước vào tuổi 60 là bắt đầu già. Từ sự giảm sút về thể lý dẫn đến những bệnh mà không ai mong muốn có. Thân thể, tứ chi và nội tạng như một chiếc máy rệu rạo, hoạt động giới hạn, trí thông minh cũng hạn chế. Trước đây sắc bén, linh hoạt bao nhiêu thì bây giờ đang trở nên lẩn thẩn, chậm chạp bấy nhiêu.
Cũng từ tâm lý nhìn lại quá khứ tạo nên một quan niệm và lối sống nhiều khi không theo kịp thời đại. Cái mà tuổi trẻ thường gán cho họ là cổ hủ là quê mùa… chính sự khác biệt về quan niệm và ảnh hưởng của tâm lý này. Xét về ba phương diện thể lý, tâm lý và tâm linh mối liên hệ tuổi tác qua sự so sánh với cái nhìn tâm lý, có những điều tương đồng và những điểm này thực sự cần thiết cho những ai đang có ông bà, cha mẹ già, hoặc cô, chú, bác, anh chị lớn tuổi cần chăm sóc và phụng dưỡng.  
Ngoài việc sống với kỷ niệm đã qua, thì trí nhớ của họ cũng quay về với quá khứ và không chấp nhận những tư liệu, hình ảnh, suy tư mới. Khả năng chất xám bị co cụm và suy thoái khiến khả năng nhớ bị giới hạn. Vì thế những gì họ mới nghe, mới thấy và mới nói đây chỉ mấy phút sau là quên mất. Ngược lại, họ nhớ rất kỹ những kỷ niệm, những chuyện đã xảy ra trong quá khứ. Tâm lý người cao tuổi cũng cần  nhấn mạnh ở mặc cảm tự ti và tự tôn. Hai mặc cảm này khiến cho người cao tuổi đôi khi hành xử rất bất nhất. Một mặt cho rằng mình có nhiều kinh nghiệm, hiểu biết, mặt khác lại thu gọn vào con người hiện tại vì cho rằng mình vô dụng. Mặc cảm tự tôn khiến tuổi già thích đóng góp ý kiến, muốn truyền thụ kinh nghiệm và hiểu biết cho con cháu. Bởi vì đối với họ, đấy là những kho tàng rất quý giá. Về mặt tự ti lại muốn cư xử như một đứa trẻ thích nhõng nhẽo và muốn trở thành cái đinh trong gia đình, cần được mọi người chú ý.
Chúng ta phải ý thức được rằng mình phải rất bình tĩnh và tập cho đôi tai thích nghe thay vì đôi tai phải nghe những chuyện quá khứ. Tâm lý tích cực này sẽ giúp chúng ta không bị phản ứng khó chịu và bực bội mỗi khi phải nghe những câu chuyện được kể đi kể lại. Thực tế chúng ta phải chấp nhận điều này, vì mình sẽ không bao giờ đổi được suy tư và lối sống của ông bà, cha mẹ hay người thân cao tuổi của mình. Nếu không chấp nhận thì sẽ tạo rất nhiều bất đồng giữa mình và ông bà, cha mẹ và người cao tuổi trong gia đình. Gia đình, con cháu hãy quan tâm đến nhu cầu thực tế và căn bản của người cao tuổi như ăn, ngủ, đưa đi khám bệnh, để ý xem việc uống thuốc có đúng theo toa không nhằm giúp đỡ. Tạo điều kiện cho họ có những sinh hoạt giải trí đều đặn, như đi bộ cùng các cụ khác, tập thể thao, đánh bài, đánh cờ tường, đi du lịch… người cao tuổi thường yêu trẻ con do đó nên tạo cơ hội cho cho họ có cơ hội vui chơi với các cháu ngoại, cháu nội.
Khi thấy các cụ có những sự thay đổi lớn, như hay cau có, gắt gỏng, thay đổi tính nết trở thành khó chịu, hay quên, xuống cân, ít ngủ, biếng ăn, nên nghĩ đến những căn bệnh có thể xảy ra cho người già về thể chất lẫn tâm thần hầu kịp thời đưa các cụ đi khám bác sĩ, thay vì cho rằng chỉ là những thay đổi thông thường. Vấn đề ưu tư hàng đầu của người già, dù nói ra hay không, vẫn là đối diện với cái chết. Do đó, bạn nên dò xét ý tứ các cụ và tạo cơ hội để các cụ có thể bàn bạc về vấn đề này một cách rõ ràng. Các cụ đa số sẽ thấy yên tâm hơn khi con cháu biết được ý muốn của mình và tỏ vẻ hợp tác để thực hiện ước muốn của các cụ.

Tác giả bài viết: V.D

Nguồn tin: Chi cục Dân số - KHHGD