Phòng chống bạo lực gia đình: Lỗ hổng thiếu hiểu biết pháp luật

Hành vi bạo lực gia đình hiện xảy ra khá phổ biến gây nhức nhối, bất bình trong dư luận quần chúng nhân dân. Bạo lực gia đình là hành vi vi phạm một cách thô bạo quyền con người. Tuy nhiên, để đẩy lùi và loại bỏ hành vi này ra khỏi đời sống xã hội, việc cần làm là phải nâng cao nhận thức về bạo lực gia đình và những tác hại to lớn của nó đối với cộng đồng và xã hội.
Bạo lực gia đình là hành vi cố ý của các thành viên gia đình gây tổn hại hoặc có khả năng gây tổn hại về thể chất, tinh thần, kinh tế đối với các thành viên khác trong gia đình. Bạo lực gia đình diễn ra dưới nhiều hình thức cưỡng bức khác nhau như: đánh đập, hành hạ, gây thương tích cho nạn nhân, cưỡng hiếp, khủng bố tinh thần, cô lập nạn nhân trước các mối quan hệ gia đình cũng như xã hội, bao vây kinh tế, kiểm soát tiền bạc… Những hành vi bạo lực gia đình đó gây ra những tác động tiêu cực về mặt xã hội, dẫn đến sự bất ổn trong quá trình phát triển của gia đình và xã hội.
 Mặc dù luật PCBLGĐ khẳng định BLGĐ là vấn đề xã hội, đã quy định trách nhiệm của các cơ quan liên quan nhưng chính quyền, đoàn thể cấp cơ sở nhiều nơi vẫn né tránh, cho rằng đây là chuyện riêng của mỗi gia đình. Theo bà Nguyễn Thị Ngọc Bích, chuyên gia tư vấn của ngôi nhà bình yên (thuộc Trung tâm Phụ nữ và phát triển, Hội LHPN Việt Nam) rất nhiều nạn nhân bạo lực gia đình vì không hiểu biết pháp luật nên cam chịu đánh đập, xỉ nhục, bạo hành tình dục trong nhiều năm liền. Bên cạnh đó, những người gần gũi trong gia đình, hàng xóm cũng không hiểu luật nên coi đấy là việc riêng của gia đình, không can thiệp. Do không được giải quyết theo luật ngay từ ban đầu, hầu hết các vụ BLGĐ đều gây hậu quả nghiêm trọng cho phụ nữ và trẻ em.
Từ kinh nghiệm nhiều năm tham gia tư vấn cho nạn nhân BLGĐ, Luật sư Bùi Đình Ứng cho biết: Tất cả nạn nhân từng được ông hỗ trợ đều thiếu kiến thức về pháp luật. Chính điều này là nguyên nhân khiến họ không biết làm thế nào để tự bảo vệ mình dẫn tới bị hậu quả nặng nề về sức khỏe, tài sản, hạnh phúc. Luật khẳng định rằng, đây cũng là nguyên nhân khiến hành vi bạo lực không bị phát hiện, xử lý hoặc không thể giải quyết về hình sự.
Tuyên truyền nâng cao nhận thức
Qua nhiều hội thảo, các chuyên gia cho rằng, để luật phòng chống bạo lực gia đình đi vào cuộc sống, ngăn chặn hiệu quả BLGĐ, biện pháp hàng đầu là tăng cường tuyên truyền về bình đẳng giới trong gia đình, phát hiện và xử lý kịp thời các hành vi bạo lực gia đình, tạo dư luận cộng đồng, lên án mạnh mẽ các hành vi bạo lực gia đình. Cả 3 biện pháp này đều phải dựa trên sự hiểu biết, vận dụng pháp luật của chính quyền, để đoàn thể cơ sở, cộng đồng và người dân. Trong khi đó, theo báo cáo kết quả nghiên cứu “Đánh giá việc thực hiện luật PCBLGĐ” do tổ chức mạng giới thiệu và phát triển cộng đồng (GENCOMNET), Trung tâm nghiên cứu giới, gia đình và môi trường trong phát triển (CGFED) phối hợp thực hiện tại 4 địa phương Yên Bái, Hà Nam, Đà Nẵng, Tp Hồ Chí Minh từ tháng 7 – 2010 đến tháng 12 – 2010, việc tuyên truyền về luật PCBLGĐ mới chỉ dừng ở mức chung chung. Trong vòng nửa năm, có ¼ số thôn, tổ dân phố được khảo sát “chưa có” hoặc có “cũng như không” việc tuyên truyền về nội dung PCBLGĐ. Cũng theo báo cáo này, các biện pháp tuyên truyền về luật chưa phát huy được tác dụng, hiệu quả mong muốn. Trong số 10 biện pháp phòng, chống BLGĐ, “tuyên truyền trên loa đài” là phổ biến nhất, bởi thiếu kinh phí. Điều này giải thích một phần nào tỷ lệ đáng kể số người “chưa biết” về Luật PCBLGĐ  và “chưa biết đúng” về hành vi BLGĐ.
Muốn nâng cao nhận thức về luật phòng chống BLGĐ, cần phải đổi mới các hình thức giáo dục, truyền thông thay đổi hành vi trong thực hiện Luật và bình đẳng giới, đẩy mạnh các biện pháp tuyên truyền. Cần phải tăng chế tài xử phạt, tạo sức răn đe bao gồm: Cảnh cáo, công bố về vi phạm trước công chúng, khởi tố hình sự… đối với những trường hợp BLGĐ. Trên thực tế, đây là biện pháp hiệu quả nhất. Song song với các biện pháp trên, luật và chính sách liên quan cần liên tục được hoàn thiện theo hướng nâng cao vai trò của phụ nữ, thu hút sự tham gia của nam giới tăng cường trách nhiệm phối hợp liên ngành của các cơ quan, tổ chức các cấp./.